Gród w Lubiążu, usytuowany nad jedną z najstarszych przepraw rzecznych przez Odrę,
powstał w epoce wczesnofeudalnej i uważany był już w XII wieku za bardzo stary.
Do tego właśnie grodu 16 sierpnia 1163 roku z Pforty nad Saalą w Turyngii
przybyli pierwsi Cystersi. Sprowadził ich do Lubiąża książę Bolesław I Wysoki.
Na początku XIII wieku zorganizował swoje filie: w Mogile pod Krakowem – 1222, w Henrykowie – 1227, w Kamieńcu Ząbkowickim – 1249 oraz przejął opiekę nad klasztorem Cysterek w Trzebnicy.
Wiek XIV to okres szczytowego rozkwitu gospodarczego i kulturalnego średniowiecznego opactwa, będącego wówczas centrum produkcji literackiej i historiozoficznej Śląska. Jego posiadłości dzięki licznym darowiznom i zakupom sięgają od Wielkopolski przez Śląsk do Małopolski. Ten systematyczny rozwój przerywają w latach 1428 – 1432 wojny husyckie i zapoczątkowują długi okres powolnego upadku, trwający do 1492 roku. Przez cały wiek XVI rządzący zakonem opaci z różnym skutkiem próbowali odbudować gospodarkę i życie klasztorne.
Jednak dopiero po wojnie trzydziestoletniej, za rządów najznakomitszych opatów : Arnolda Freibergera (1632 – 1672) i Jana Reicha (1672 – 1691) rozpoczyna się długi, bo ponad stuletni okres odbudowy, rozkwitu gospodarczego i kulturalnego fundacji klasztornej.
Pocysterski zespół pałacowy w Lubiążu
Plan sytuacyjny
1. Kościół NMP
2. Pałac Opata
3. Klasztor
4. Kościół św. Jakuba
5. Budynek bramny
6. Dawny szpital
7. Dawna stodoła
8. Bud. narożny – dawna kancelaria
9. Bud. mieszkalny – dawniej klasztornych oficjalistów
10. Budynek dawnej wozowni
11. Bud. mieszkalny – dawniej klasztornych rzemieślników
12. Bud. mieszkalny prywatny
13. Browar + piekarnia + miejsce uzdatniania wody